Çfarë është Kanceri i Pankreasit? Cilat janë Simptomat e Kancerit të Pankreasit?
Kanceri i pankreasit zhvillohet si rezultat i rritjes së pakontrolluar të qelizave anormale në pankreas, një organ që luan rol jetik në tretje dhe metabolizëm. Pankreasi ndodhet në pjesën e pasme të zgavrës së barkut dhe prodhon enzima tretëse si edhe hormone si insulina. Kur kanceri prek këtë organ, si procesi i tretjes ashtu edhe rregullimi i sheqerit në gjak dëmtohen ndjeshëm.
Çfarë është Kanceri i Pankreasit?
Kanceri i pankreasit është një sëmundje serioze që ndodh kur qelizat në indin e pankreasit shumohen në mënyrë të pakontrolluar dhe formojnë tumor. Meqë pankreasi prodhon enzima tretëse dhe hormone që rregullojnë sheqerin në gjak, dëmtimi i këtij organi ndikon negativisht si në metabolizëm ashtu edhe në tretje.
Për shkak se sëmundja shpesh jep simptoma në faza të vona, zbulimi i hershëm është i vështirë. Dhimbja e barkut, humbja e oreksit, rënia në peshë dhe verdhëza janë ndër simptomat më të shpeshta.
Llojet e Kancerit të Pankreasit
Kanceri i pankreasit klasifikohet sipas llojit të qelizave ku zhvillohet. Çdo lloj ka ecuri klinike, profil simptomash dhe qasje trajtimi të ndryshme.
- Adenokarcinoma: Lloji më i shpeshtë; origjinon nga qelizat që veshin kanalet pankreatike
- Tumoret neuroendokrine: Zhvillohen nga qelizat që prodhojnë hormone dhe zakonisht rriten më ngadalë
- Sarkoma: Tumor i rrallë që buron nga indet lidhëse të pankreasit
- Karcinoma me qeliza skuamoze: Jashtëzakonisht e rrallë dhe agresive
Stadet e Kancerit të Pankreasit
Stadifikimi bëhet për të përcaktuar madhësinë e tumorit dhe shkallën e përhapjes. Sa më i lartë stadi, aq më e avancuar është sëmundja dhe trajtimi bëhet më i vështirë.
- Stadi 1: Tumori është i kufizuar në pankreas dhe mund të hiqet kirurgjikisht
- Stadi 2: Kanceri është përhapur në indet përreth ose në nyjet limfatike
- Stadi 3: Tumori ka pushtuar enë të mëdha gjaku ose organe fqinje
- Stadi 4: Kanceri ka metastazuar në organe të largëta si mëlçia ose mushkëritë
Simptomat e Stadit 1 të Kancerit të Pankreasit
Në fazën e hershme, simptomat shpesh mungojnë. Megjithatë, disa pacientë mund të kenë:
- Humbje oreksi dhe rënie të lehtë në peshë
- Parehati të lehtë në bark
- Vështirësi tretjeje ose dhimbje nga gazrat
- Lodhje ose dobësi
Simptomat e Stadit 2 të Kancerit të Pankreasit
Me rritjen e tumorit, simptomat bëhen më të dukshme:
- Dhimbje që përhapet në shpinë ose bark
- Zverdhje e lëkurës dhe e syve (verdhëz)
- Urinë me ngjyrë të errët dhe feçe të zbehta
- Të përziera, të vjella ose ndjesi ngopjeje
Simptomat e Stadit 3 të Kancerit të Pankreasit
Në faza më të avancuara, simptomat ndikojnë ndjeshëm jetën e përditshme:
- Dhimbje e fortë në shpinë
- Rënie e vazhdueshme në peshë dhe humbje oreksi
- Kruarje dhe verdhëz
- Çrregullime të sheqerit në gjak (hiperglicemi e papritur)
- Çrregullim i tretjes dhe feçe yndyrore
Simptomat e Stadit 4 të Kancerit të Pankreasit
Në këtë stad, trajtimi zakonisht fokusohet në përmirësimin e cilësisë së jetës përmes kujdesit paliativ. Kur kanceri përhapet në organe të largëta, shfaqen simptoma sistemike:
- Dhimbje shumë e fortë dhe e vazhdueshme në bark
- Lodhje dhe dobësi ekstreme
- Zmadhim i mëlçisë dhe grumbullim lëngu në bark
- Dhimbje të lidhura me metastaza në kocka ose mushkëri
- Probleme të rënda ushqyerjeje dhe humbje e avancuar në peshë
Çfarë e Shkakton Kancerin e Pankreasit?
Edhe pse shkaku i saktë nuk dihet, disa faktorë rrisin rrezikun e zhvillimit të kancerit të pankreasit. Mutacionet gjenetike, zakonet e jetesës dhe sëmundjet kronike luajnë rol të rëndësishëm.
- Obeziteti dhe dieta jo e shëndetshme
- Diabeti
- Pankreatiti kronik
- Histori familjare e kancerit të pankreasit
Cilat Janë Simptomat e Kancerit të Pankreasit?
Simptomat zakonisht zhvillohen në heshtje dhe përkeqësohen me kohën. Ato mund të ndryshojnë sipas vendndodhjes së tumorit dhe shkallës së përhapjes.
- Dhimbje barku ose shpine
- Zverdhje e lëkurës dhe syve
- Humbje peshe dhe humbje oreksi
- Urinë e errët dhe feçe të zbehta
- Të përziera dhe probleme me tretjen
- Çrregullime të sheqerit në gjak
- Lodhje e theksuar
Faktorët e Rrezikut për Kancerin e Pankreasit
- Mosha mbi 50 vjeç
- Histori familjare e kancerit të pankreasit, zorrës së trashë ose gjirit
- Diabeti
- Pankreatiti kronik
- Dietë e pasur me mish të kuq dhe e varfër në fibra
- Ekspozim afatgjatë ndaj substancave kimike
Si Diagnostikohet Kanceri i Pankreasit?
Meqë kanceri i pankreasit shpesh shfaq simptoma në faza të avancuara, diagnoza kërkon vlerësim të detajuar.
- Analiza gjaku: shënues tumoralë si CA 19-9
- Ultratingulli (US): imazheria e parë për të zbuluar masa pankreatike
- CT ose MRI: përcaktojnë madhësinë dhe vendndodhjen e tumorit
- Ultratingulli endoskopik (EUS): për imazheri të detajuar dhe biopsi
- Biopsia: marrje indi për diagnozë përfundimtare
Trajtimi i Kancerit të Pankreasit
Planifikimi i trajtimit varet nga stadi i sëmundjes, vendndodhja e tumorit dhe gjendja e përgjithshme e pacientit. Kirurgjia është trajtimi më efektiv në fazat e hershme. Diagnoza e hershme rrit ndjeshëm suksesin e trajtimit, ndërsa fazat e avancuara kërkojnë qasje të personalizuara për të zgjatur jetën dhe për të ruajtur cilësinë e saj.
- Kirurgji: heqje e tumorit (procedura Whipple)
- Kimioterapi: për të shkatërruar qelizat kancerogjene ose për të ngadalësuar rritjen e tumorit
- Radioterapi: zvogëlon tumorin me rrezatim
- Terapia e synuar: ilaçe të përshtatura sipas karakteristikave gjenetike
- Kujdes mbështetës: menaxhim i dhimbjes, ushqyerje dhe mbështetje për cilësinë e jetës
Pyetje të Shpeshta për Kancerin e Pankreasit
Në çfarë moshe shfaqet më shpesh kanceri i pankreasit?
Zakonisht prek personat 50 vjeç e lart, por mund të shfaqet edhe tek më të rinjtë për shkak të predispozicionit gjenetik ose faktorëve të stilit të jetesës.
A mund të zbulohet herët kanceri i pankreasit?
Fatkeqësisht, shpesh nuk zbulohet herët sepse simptomat zakonisht shfaqen në faza të avancuara. Kontrollet e rregullta janë shumë të rëndësishme për personat me histori familjare.
A shkakton dhimbje kanceri i pankreasit?
Po. Dhimbja zakonisht nis në pjesën e sipërme të barkut dhe përhapet në shpinë, shpesh përkeqësohet natën ose kur shtriheni.
Cila është simptoma e parë e kancerit të pankreasit?
Shenjat e hershme mund të jenë humbje oreksi, rënie peshe, parehati tretjeje ose verdhëz.
A fillon kanceri i pankreasit me verdhëz?
Po. Tumoret në kokën e pankreasit shpesh bllokojnë kanalin biliar, duke shkaktuar verdhëz, urinë të errët dhe feçe të zbehta.
A është kanceri i pankreasit gjenetik?
Disa raste lidhen me predispozicion gjenetik. Rreziku rritet tek personat me histori familjare të kancerit të pankreasit, zorrës së trashë ose gjirit. Rekomandohet këshillim gjenetik.
A është ngjitës kanceri i pankreasit?
Jo. Kanceri i pankreasit nuk është ngjitës; megjithatë, mund të shfaqet te disa anëtarë të së njëjtës familje për shkak të faktorëve gjenetikë.